Schoolvoorbeeld:
Vier workshops helpen docenten de balans herstellen

In het veeleisende beroep van docent dreigen negatieve zaken soms de overhand te krijgen. Daarom is het voor de teamleiders van de Interconfessionele Scholengroep ISW (locaties ’s Gravenzande en Monster) een voortdurend punt van aandacht docenten gemotiveerd te houden. Een van hen bezocht een bijeenkomst over ‘Voortgezet werkplezier’, een workshop-aanpak om werkdruk aan te pakken en werkplezier te bevorderen. Deze creatieve, oplossingsgerichte aanpak sprak hem zo aan dat hij samen met een collega-teamleider het train-de-trainer-programma volgde. Omdat een extern begeleider op grotere afstand van de docenten staat, besloten ze zelf de workshops te geven. Ze pasten het programma aan hun school aan. Met werkvormen en opbouw van de workshops sloten ze steeds aan bij de vorige bijeenkomst. Een externe coach ondersteunde hen daarbij.

Inhoud van deze pagina

Aan het begin van het schooljaar werd een introductiebijeenkomst georganiseerd voor alle docenten van de twee locaties. Twaalf van de tachtig docenten gaven zich op voor vier workshops, verdeeld over een half jaar.

‘Voortgezet werkplezier’ brengt docenten opnieuw in contact met hun drijfveren en geeft hen inzicht in hun eigen werkbeleving. Het verschilt per persoon wat gedaan moet worden om de werkdruk te verlichten. Problemen zijn herkenbaar, maar iedereen blijkt er verschillend mee om te gaan. Onderdeel van het proces is het benoemen en erkennen van frustraties. Dat geeft ruimte. Docenten gaan bij zichzelf na wat hen energie kost en wat energie geeft. En ze oefenen ermee om zaken die hen hinderen bespreekbaar te maken, beter voor zichzelf op te komen en elkaar feedback te geven.

Het werkplezier keerde zichtbaar terug bij de deelnemende docenten. Ook op de lange duur blijken de verandering in werkpatronen te beklijven. Geen spectaculaire dingen, maar belangrijk in de dagelijkse praktijk. De docente die nooit pauze nam, omdat ze haar volgende les goed voorbereid wilde beginnen, wist met die gewoonte te breken. Een ander sluit nog steeds bijna elke dag af met het benoemen van enkele goede momenten. Bewust zoeken naar het positieve blijkt te helpen om positieve en negatieve werkbeleving in balans te houden.

De teamleiders overwegen om drie jaar later een nieuwe serie workshops aan te bieden. Misschien dat andere locaties dan ook interesse hebben.

Effect op arbo

Docenten hervinden hun motivatie en gaan de positieve kanten van hun werk weer sterker ervaren, waardoor het werk hen minder zwaar valt. Een directe relatie tussen deelnemen aan de workshops en afname van verzuim is niet te leggen, maar de teamleiders merkten dat docenten na de workshops weer prettiger werkten. Docenten bevestigden dat.

Winst

‘Voortgezet werkplezier’ helpt docenten om de balans tussen positieve en negatieve werkbeleving te herstellen. Door mensen gedurende een paar maanden te steunen met een paar bijeenkomsten gaan ze weer met plezier naar hun werk. Dat komt de lessen aan de leerlingen ten goede en het straalt uit naar andere docenten, andere teams en de directie.

Plus- en minpunten

+ Alleen docenten die echt in de aanpak geïnteresseerd zijn, kiezen voor deelname en dat helpt mee om snel een veilig klimaat te creëren.
+ Docenten leren en ervaren hoe het is zich te richten op zaken waar ze invloed op hebben. Dat stimuleert, ook op de lange duur, een positieve werkbeleving.
+ Docenten vinden het prettig als ze de ruimte krijgen om te praten over hoe ze hun werk aanpakken.
+ Ook het positieve blijft hangen. Schenk daar dus veel aandacht aan.
+/- Als teamleiders, leidinggevenden workshops over werkdruk geven, hangt het van allerlei factoren af of dit goed of slecht uitpakt.
- Docenten en hun beleving staan centraal. Daar heeft niet iedereen zin in. Voor sommige docenten is deze aanpak dus heel geschikt en voor anderen niet.
- De aanpak vraagt openheid van mensen en is ongeschikt voor het werken met weerstand.
- Voor docenten die tegen een burn-out aan zitten, is het programma minder geschikt, vier workshops zijn dan te weinig.
- Het programma aanpassen aan de eigen situatie, kost extra tijd bij de voorbereiding.

Tijd

1 dag train-de-trainer voor 2 personen, 4x 1,5 à 2 uur voor de workshops. Aan de voorbereiding van de workshops besteedden de teamleiders zo’n 1,5 uur per keer.

Kosten

Het train de trainer-programma en de begeleiding van de externe coach werden indertijd betaald door Voion.

Tips

  • Laat docenten deelnemen op basis van vrijwilligheid. Wie in gesprek gaat over werkbeleving stelt zich kwetsbaar op en dat vraagt onderling vertrouwen. Mensen dwingen mee te doen heeft geen zin.
  • Plan de introductiebijeenkomst vrij snel in het nieuwe schooljaar, dan zijn mensen nog fris.
  • Wees voorbereid op reacties van docenten die zich in negatieve zin aangesproken voelen als het over werkdruk gaat. Bedenk van tevoren hoe daar op een adequate manier mee om te gaan.
  • Hou voor de workshops vast aan de gekozen dag en ga niet schuiven als roosters wijzigen.
  • Zorg voor een zorgvuldige start van de workshops, zeker als teamleiders de begeleiding doen. 
    Docenten moeten ervan overtuigd zijn dat ze niet worden afgerekend op wat ze vertellen.
  • Benoem de rol van coach en wees open en uitnodigend.
  • Ga niet te ver door op moeilijke punten als nog geen warme, veilige sfeer is ontstaan.
  • De beleving van werkdruk is heel persoonlijk, respecteer het verhaal dat mensen inbrengen.
  • Laat mensen die minder open zijn in hun waarde, zij nemen op hun eigen manier deel. In de evaluaties gaven alle deelnemers veel te hebben geleerd.
  • Maak een ruime planning, zodat docenten tussen twee workshops in tijd hebben om dingen te laten bezinken en in de praktijk uit te proberen.
  • Net als bij lesgeven, valt of staat het workshop-programma bij de voorbereiding, dus besteed daar veel tijd aan. Kies werkvormen die aansluiten op wat in een vorige workshop gebeurde.
  • Bewaak de tijd, zorg dat de middagen niet of nauwelijks uitlopen.
  • Plan een workshop niet te vol, mensen hebben ruimte nodig om te delen wat hen bezighoudt. Juist die uitwisseling is waardevol.

Er zijn nog geen reacties gegeven op dit schoolvoorbeeld.

Reageer op dit schoolvoorbeeld