'Start Werk & Blijf Veilig' (SWB) is gericht op het aanleren van veilig gedrag in praktijksituaties (in praktijklokalen, stages en werk) en toetst het vervolgens ook. De methodiek bestaat uit 3 onderdelen. Een gericht op de betrokkenheid van het management (‘Blijf Veilig’), een waarin leerlingen met de branchegerichte RI&E als leermiddel alle veiligheidsaspecten aanleren en kunnen overzien (‘Werk Veilig’) en een aanpak voor leerlingen die gericht is op het herkennen en signaleren van risico's (‘Start Veilig’).
Start Veilig
Carmel College Salland, afdeling Praktijkonderwijs ging als pilotschool aan de slag met ‘Start Veilig’. Hieronder valt een e-learningprogramma inclusief een veiligheidscompetentietest, een train de trainerprogramma, examinatorenopleiding, digitaal portfolio en persoonscertificatie.
Digitale training
Door middel van een e-learningprogramma kunnen leerlingen het ‘Start Veilig' certificaat behalen. Een gecertificeerd persoon is beter in staat om tijdens zijn of haar werk de veiligheidsaspecten te signaleren en te benoemen. Leerlingen/studenten kunnen met het aangelegde portfolio aantonen dat zij in staat zijn op een veilige en gezonde manier te werken in de aangegeven branche.
Via een digitaal programma leren leerlingen op drie niveaus over veilig werken: praktijkonderwijs, lwoo en vmbo basisberoepsgerichte leerweg. Afhankelijk van de antwoorden past het programma het niveau van de lesstof automatisch aan. De gebruikte taal en de combinatie met beeld (veel filmpjes) spreekt leerlingen aan. Aanvulling op de digitale training zijn de ‘RIEsicokaarten’. Elke kaart laat een machine, handeling of situatie zien, geeft uitleg over veiligheid, beschrijft de risico’s en bevat een opdracht. Verschillende kaarten samen vormen een ‘RIEsicotour’, die leerlingen in tweetallen doorlopen. Dat kan een rondgang in het technieklokaal zijn, maar ook in de gymzaal, de keuken of het houtlokaal. Leerlingen kunnen de risicokaarten ook in hun stage gebruiken. Een werkgever/begeleider op de stageplek kan ook inloggen op het systeem en kijken wat een jongere over veiligheid heeft geleerd en welke vaardigheden hij/zij beheerst.
Veiligheidsbewustzijn
Sinds september 2011 krijgen leerlingen uit klas 2 en 3 per week 1 uur SWB. Tijdens de praktijklessen verwijzen docenten naar SWB en zetten leerlingen steeds aan het denken. Zo wordt goed gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen zoals oordoppen, veiligheidsbrillen en stofjassen steeds vanzelfsprekender voor ze. Ze denken er vaker zelf aan om hun tassen netjes wegzetten en gaan inzien hoe belangrijk het is dat brandblussers bereikbaar en nooduitgangen toegankelijk zijn. Hun bewustzijn van veiligheid groeit en dat weerspiegelt zich in hun gedrag.
Teamtraining
Het hele team, inclusief schoolleider, heeft de SWB-training gevolgd: vier bijeenkomsten, verspreid over een jaar. Tussentijds voerden docenten in groepjes van drie of vier samen opdrachten uit. Alle praktijkdocenten mogen de training nu zelf geven en vier van hen zijn bovendien bevoegd om examens af te nemen. Dat de schoolleiding SWB niet alleen faciliteert maar actief mee uitdraagt, is volgens de docent die het project heeft aangezwengeld van essentieel belang voor succes.
Effect op arbo
Toepassen van SWB maakt praktijklokalen én de rest van de school veiliger voor docenten en leerlingen. De situatie blijft veilig, omdat TUV Rheinland Nederland (voorheen TNO Kwaliteit) regelmatig komt controleren of examens en instructies aan de leerlingen volgens de regels worden uitgevoerd. Leerlingen gaan risicovolle situaties steeds beter herkennen en leren passend gedrag aan. Dat ontlast de docenten bij het toezicht houden op veilig werken.
Winst
Samen de training volgen, heeft een positief effect op de binding in het team. In hun lessen zien docenten dat de aanpak aanslaat bij leerlingen en dat versterkt hun motivatie. De nieuwe vaardigheden van leerlingen dragen bij aan een goede werkhouding tijdens hun stage of baan.
Plus- en minpunten
+ SWB bevordert samen werken aan veiligheid, de docenten samen met de leerlingen en de schoolleiding samen met de docenten.
+ De leerlingen leren niet alleen achter de computer, ze voeren ook praktische opdrachten uit, waardoor hun bewustzijn van veiligheid in de dagelijkse praktijk groeit.
+ Door de inspecties van TUV Rheinland is duidelijk of het aanleren van de veiligheidsregels goed gebeurt.
+ SWB als systeem blijft in ontwikkeling, mede dankzij de opmerkingen en wensen van deelnemende scholen.
+ De school die SWB goed invoert, krijgt het stempel ‘veilige school’.
+ De inhoud sluit goed aan bij de praktijk in de school en bij de belevingswereld van de leerlingen
- Onduidelijk hoe SWB zich verhoudt tot het B-VCA (VCA staat voor de Gezondheid en Milieu Checklist Aannemers)
- Meedraaien als pilotschool kost tijd, in het ontwikkelen van risicokaarten gaat veel werk zitten. Daar staat tegenover dat alle ontwikkelde materialen digitaal beschikbaar zijn voor deelnemende scholen.
- Docenten die minder vaardig zijn op de computer hebben meer tijd nodig om het systeem te leren kennen en gebruiken.
-
Tijd
De docententraining bestaat uit vier dagdelen, verspreid over het jaar. Van de leerlingen vraagt het één uur per week. Ontwikkeltijd is moeilijk in te schatten, zeker een dagdeel per week. Als het eenmaal goed draait, kost het minder tijd.
Kosten
De kosten van de teamtraining heeft de school zelf betaald, andere kosten zoals die voor de risicokaarten waren er niet omdat de school pilotschool was. Voor de inspecties hoeft de school niet te betalen. Per leerling kost de cursus kost eenmalig 80 euro, maar als die over bijvoorbeeld leerjaren 2, 3, 4 en 5 wordt verdeeld, komt het neer op 20 euro per leerling per jaar.
Tips
-
- Formuleer als team een visie op veiligheid en gá er dan samen voor, in het belang van de leerlingen.
- Kies voor één contactpersoon, die het directe contact met SWB onderhoudt.
- Verdeel de groepjes voor de trainingsopdrachten in jongere en oudere docenten, zodat ze van elkaar kunnen leren.
- Ga gewoon aan de slag met een digitaal programma, al kost het in het begin wat meer moeite en tijd. Uiteindelijk loont de investering: het is leuk ermee bezig te zijn.
- Hou veiligheid als vast punt op de teamagenda, zo blijft het onderwerp leven.
- Vaar niet blind op het e-learning programma, wees als docenten alert en hou in de gaten of leerlingen de stof wel tot zich nemen.
Er zijn nog geen reacties gegeven op dit schoolvoorbeeld.