Schoolvoorbeeld:
Risico-analyse machines en veiligheidskaarten

Scholengemeenschap Maarsbergen (VMBO) heeft in 2004 een RI&E uitgevoerd. Daaruit volgde een verdiepende risicobeoordeling voor machineveiligheid. De Arbowet werd te algemeen bevonden; die gaat uit van specifiek opgeleide volwassenen. Maar wat is er nu veilig voor jonge leerlingen? Samen met adviesbureau TCPM is per machine een risicoanalyse gemaakt, waar een elektrische inspectie volgens NEN 3140 deel van uit maakt. Die analyse is een optelsom van verschillende factoren:

• grenzenbepaling (op zichzelf staande machine of deel van groter geheel);
• locatie (plaats, inrichting en omstandigheden van de werkplek);
• persoonskenmerken (welke personen werken met de machine);
• en registratie van specifieke gevaren per machine.

Daaruit volgen een risicoklasse en eventueel uit te voeren aanpassingen aan de machine, zoals bijvoorbeeld een startonderbreking als de veiligheidsklep nog niet dicht is. Naast TCPM is ook de Nederlandse Arbeidsinspectie om advies gevraagd, evenals de arbodienst. Scholengemeenschap Maarsbergen heeft hiermee bewust deskundigheid die deels niet in huis was opgezocht.
De uitkomsten van de analyse zijn verwerkt in aanpassingen aan de machines en veiligheidskaarten die op iedere machine hangen. Ze geven helder en duidelijk de risico’s en te nemen maatregelen weer: bijvoorbeeld lawaai en gehoorbescherming. Er is gekozen voor zo weinig mogelijk tekst, pictogrammen brengen de boodschap over. Leerlingen krijgen vanaf het eerste jaar instructie over de betekenis van de pictogrammen en de achterliggende gevaren en maatregelen.

De machineveiligheidskaarten van Scholengemeenschap Maarsbergen kunt u  downloaden (zie Downloads).

Effect op arbo

• De leerling krijgt op heldere, simpele en directe wijze informatie over veilig werken met machines: risico’s en te nemen maatregelen.
• De machines zijn niet alleen voorzien van veiligheidskaarten, maar ook van technische aanpassingen zodat ze veiliger zijn.

Winst

• Leerlingen snappen direct welke risico’s het werken met een specifieke machine met zich meebrengt en welke persoonlijke beschermingsmiddelen ze moeten gebruiken.
• Het veiligheidsbesef omtrent het werken met machines is vergroot.
• Met de invoering van deze kaarten en de bijbehorende instructie is het vraagstuk van aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid bij eventuele ongevallen ondervangen.

Pluspunten

+ De risicoanalyse per machine heeft Scholengemeenschap Maarsbergen een beter inzicht gegeven de specifieke risico’s en te nemen maatregelen.
+ Machines zijn zo nodig aangepast om ze ook voor de doelgroep, jongeren, veilig te maken.
+ Veiligheidsinformatie is goed zichtbaar en eenvoudig te begrijpen.

Tijd

De risico-analyse is gestart in 2004. Vervolgens zijn in 2005 de kaarten geïntroduceerd en de machines aangepast. Vanaf de eerste gesprekken tot de complete afronding van de aanpassingen aan machines en veiligheidskaarten heeft het traject gedurende het gehele jaar 2005 doorlopend tijd en aandacht gevraagd.

Kosten

• De kosten van de risicoanalyse per machine bedroegen ongeveer € 150.
• De veiligheidskaarten kostten per stuk € 10.
• Het gehele project had een kostenplaatje van € 56.000, dit is inclusief veiligheidsaanpassingen aan de machines.

Tips

• Houd het simpel: duidelijke pictogrammen zijn sneller en gemakkelijker te begrijpen dan tekstuele uitleg.
• Houd niet alleen rekening met de voorschriften van de Arbowet maar ga uit van een gebruikersgroep van (jonge en soms drukke) leerlingen.
• Alleen de kaarten plaatsen is niet voldoende: zorg ervoor dat de docenten in hun lessen tijd inruimen om de kaarten uit te leggen.
• Schakel externe deskundigen in, zoals de arbodienst, de Nederlandse Arbeidsinspectie of een adviesbureau, wanneer er niet voldoende kennis in huis is.

De risico-analyse is gestart in 2004. Vervolgens zijn in 2005 de kaarten geïntroduceerd en de machines aangepast. Vanaf de eerste gesprekken tot de complete afronding van de aanpassingen aan machines en veiligheidskaarten heeft het traject gedurende het gehele jaar 2005 doorlopend tijd en aandacht gevraagd.