Schoolvoorbeeld:
Ongeluk leidt tot aanscherping instructie

Procedures en afspraken rond veilig werken zijn goed geregeld op SG Panta Rhei in Amstelveen. Na een ongeluk met een zaagmachine zijn de afspraken rondom instructie aangescherpt en wordt de instructie bijgehouden in een logboek en per leerling afgetekend.

Leerlingen

Leerlingen krijgen aan het begin van leerjaar 3 een lesmodule veilig werken en later nog eens instructie per machine. Instructiekaarten worden uitgedeeld en hangen bij elke machine. Bij elke machine is, naar een idee van de leerlingen zelf, bij elke machine aangegeven met groene en rode voetstappen waar je wel en niet mag staan. Afspraak is dat leerlingen alleen aan een machine mogen werken als ze instructie hebben gehad en onder toezicht van een docent.

Docenten

Docenten leggen nu veel gedetailleerder uit, stemmen de uitleg beter met elkaar af en geven instructie in kleinere groepen. Belangrijk hulpmiddel is een logboek, met voor iedere machine een namenlijst en een verantwoordelijk docent. Heeft een leerling uitleg gekregen dan tekent hij af met de datum erbij. In leerjaar 4 wordt de instructie herhaald. Bij roosterwisselingen zijn docenten extra alert. Bij de nieuwe Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) is nog beter gelet
op mogelijke andere risico’s.

Zie ook het praktijkverhaal ‘Ongeluk dwingt tot betere communicatie’.

Effect op arbo

De instructie voor machinegebruik door de leerlingen is aangescherpt. Het
ingestelde logboek geeft meer controle. Docenten communiceren beter en hanteren dezelfde aanpak. De risico-inventarisatie is nog beter uitgevoerd, zodat mogelijke andere risico’s in beeld zijn gekomen en verholpen.

Winst

Bewustwording van veilig en gezond werken bij het personeel. Medewerkers zijn nog meer doordrongen van het belang van veilig werken en dat zijn de leerlingen daardoor ook. Veiligheid wordt extra in acht genomen.

Plus- en minpunten

+ duidelijker omschrijven en consequenter hanteren van veiligheidsbeleid en maatregelen.
+ om de veiligheid nog meer te garanderen zijn praktische instrumenten ontwikkeld, zoals een logboek, waarin de leerling aftekent als hij instructie voor een machine heeft gehad en op welke datum.

- boete van de Nederlandse Arbeidsinspectie als zaken niet goed geregeld zijn.

Tijd

Onderzoek naar de toedracht van het ongeluk en het aanscherpen van afspraken vroeg een paar weken extra tijd en energie van de veiligheidscoördinator en de praktijkdocenten bovenbouw. De instructie voor machinegebruik door leerlingen is intensiever. Verder staat veiligheid op de werkplek structureel op de agenda van het overleg van praktijkdocenten. Veiligheidschecks komen cyclisch terug, zoals een ronde die de veiligheidscoördinator samen met de gebouwbeheerder door het gebouw maakt.

Kosten

Na een overtreding kan de Nederlandse Arbeidsinspectie een bestuurlijke boete * opleggen. Op basis van het ongevalsrapport wordt bepaald of een boete wordt uitgedeeld en zo ja, wat de hoogte van de boete is. Panta Rhei kreeg een boete van € 7200.

Aanpassen van de instructiekaarten bij de machines kostte een klein bedrag aan papierkosten. Verder wat verf op de grond in de praktijklokalen voor het aangeven van de plekken bij machines waar leerlingen wel/niet mogen staan (groene/rode voetstappen).

* Zie voor de wettekst de Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving

Tips

• Doe meteen na een ongeluk/incident zelf onderzoek en kijk wat eruit te leren valt.
• Gebruik dit eigen onderzoek om zelf voorstellen voor verbetering te doen (en door te voeren), laat het niet afhangen van de arbeidsinspectie.
• Laat betrokken leerlingen en collega’s na een incident/ongeluk hun ervaringen zelf opschrijven. Ze kunnen het dan in hun eigen woorden van zich af schrijven. Praten over de ervaringen kan daarna. Laat ouders deze ‘verklaringen’ voor gezien ondertekenen.
• Wees proactief in het communiceren over het ongeluk binnen de school en naar de ouders. Organiseer bijvoorbeeld een ouderavond. Dan is direct contact mogelijk en kunnen vragen worden beantwoord.
• Stel een docent aan als allround veiligheidscoördinator. Iemand die zowel fysieke als sociale veiligheid doet, kan verbindingen leggen en voelt meer betrokkenheid bij het thema.
• Voer als veiligheidscoördinator de risico-inventarisatie (Arboscan-VO) zelf uit en betrek de praktijkdocenten en onderwijsassistenten hierbij. Dat stimuleert het bewustzijn van veiligheidsrisico’s bij medewerkers.
• Maak een paar keer per jaar een ronde door de gebouwen om veiligheidsrisico’s te checken.
• Check of de school een goede aansprakelijkheidsverzekering heeft.
• Laat machines jaarlijks keuren.
• Hou instructiekaarten up-to-date. Voor een voorbeeld van duidelijke instructiekaarten, zie op de website van Voion.
• Blijf communiceren over veiligheid. Docenten kunnen dat structureel doen in hun overleg. Een veiligheidscoördinator kan monitoren: waar staan we hoe gaat het. Breng het thema ook informeel met enige regelmaat ter sprake.
• Laat veiligheid een vanzelfsprekend onderdeel zijn van bijvoorbeeld een techniekmiddag van de praktijkdocenten.
• Voor meer informatie raadpleeg de website veiligepraktijklokalen.nl.